Un proxecto de ciencia comunitaria e interxeracional de XuvenCiencia
Talvez as feiras periódicas non teñan o vigor de hai décadas ou séculos, cando non había hipermercados nin comprabamos online, pero aínda conservan nas vilas da provincia de Lugo o seu poder de convocatoria. Todo o mundo ten memorizadas as feiras da súa contorna. É o día de ir mercar os queixos ou un saco de patacas, mazás das que recenden mellor ou un mollo de nabizas, segundo a época, e parar un anaquiño para comer uns churros ou o polbo e botar un conto coas veciñas. Ciencia á Feira de XuvenCiencia achegarase durante o curso 2024/2025 ás feiras e mercados de oito municipios de Galicia co seu posto, non para vender nada, senón para divulgar contidos científicos relacionados coa saúde, o cambio climático e a biodiversidade que nos atinxen a todas e a todos.
Que?
Ciencia á Feira é un proxecto interxeracional e comunitario de divulgación informal da ciencia que tira proveito de estruturas fortemente asentadas no medio rural: a escola, os concellos, os colectivos veciñais e, por suposto, as feiras, que funcionan como espazos seculares para a actividade económica, pero que tamén desempeñan un papel crucial de socialización, encontro e intercambio de información. Faremos obradoiros nos centros escolares e ademais, acudiremos co noso posto de XuvenCiencia á propia feira, onde repartiremos trípticos e folletos divulgativos acerca de catro eixes temáticos que consideramos relevantes, no contexto actual de quecemento global e cambio climático:
- A guerra contra as superbacterias: xunt@s fronte á resistencia aos antimicrobianos
A resistencia aos antibióticos é unha das maiores ameazas para a saúde global que compromete a seguridade dos alimentos. Capturaremos estas bacterias para poñelas baixo o microscopio e achegaremos pautas para loitar contra elas «dende a granxa ata a mesa» - O monte é noso. Os montes veciñais en man común: historia e actualidade
Máis dunha quinta parte do territorio galego son montes veciñais en man común. É moi posible que na túa contorna haxa unha comunidade. Malia iso, seguen a ser un tipo de propiedade moi descoñecida. Adentrarémonos nas características que a fan particular e nas condicións que definen a súa xestión. - Que facer se nos atopamos cunha velutina?
Poñémoslles un cento de nomes coloquiais. As avespas asiáticas levan xa un tempo entre nós. Ameazan actividades agrarias e outros insectos, pero sabemos o seu impacto?
Como as identificamos e que facemos se atopamos exemplares ou niños de velutinas? - Mercados de carbono: unha oportunidade para o sector forestal
Os bosques teñen un poder case que descoñecido que é a súa función como sumidoiros de carbono. Isto supón un activo importantísimo na loita contra o efecto invernadoiro e o cambio climático e representa unha oportunidade para o sector forestal.
Quen?
XuvenCiencia é un grupo interdisciplinario de innovación docente, no que se integra profesorado de todas as facultades e escolas do Campus de Lugo da USC. Para Ciencia á Feira contamos, ademais, coa implicación do Servizo Galego de Saúde (Sergas) grazas á participación no proxecto dun médico internista do Hospital Universitario Lucus Augusti (HULA) de Lugo. Os materiais estarán preparados por persoal investigador e docente do Campus de Lugo da Universidade de Santiago, que tamén impartirá os obradoiros tanto á rapazada dos centros escolares como á poboación adulta.
Onde?
Os oitos municipios escollidos teñen realidades económicas, xeográficas e demográficas diversas. Na escolma atopamos concellos de diferentes comarcas que tamén nos achegan unha idea plural de Galicia.
Cando?
Ciencia á Feira desenvolverase durante o curso 2024/2025, desde este mesmo outono. Realizaranse actividades temáticas en nos diferentes municipios que participan no proxecto. E coincidirán cos días de feira ou mercado.
| Xoves, 5 outubro Mondoñedo | Luns, 9 outubro Muras | Venres, 20 outubro Burela |
| Domingo, 5 novembro Friol (día 6 Colexios) | Mércores, 22 novembro O Incio | Mércores, 29 novembro Navia |
| Xoves, 18 de xaneiro Mondoñedo | Venres, 19 de xaneiro Burela | Luns, 29 de xaneiro Navia de Suarna |
| Venres, 9 de febrero Muras | Luns, 4 de marzo Friol (colexio) | Venres, 12 de abril Sober |
| Xoves, 4 de abril Friol | Venres, 26 de abril Burela | Luns, 29 de abril Navia de Suarna |
| Xoves, 9 de maio Muras | Xoves, 16 de maio Mondoñedo | Martes, 11 de xuño Pobra do Brollón |
Por que?
Desde XuvenCiencia consideramos que o acceso á transferencia do coñecemento científico non debe ser un privilexio para quen habita en contornas urbanas, preto dos centros financeiros, tecnolóxicos ou académicos, senón que debe ser un dereito universal para todas as persoas, tamén para as que viven nas periferias e no medio rural. Ciencia á Feira quere ser un referente de aprendizaxe comunitaria, dentro e fóra das escolas. Pretendemos que o coñecemento científico sobre temas de proximidade e que afectan directamente os cidadáns da provincia de Lugo se convertan en ferramentas que poida incorporar xente de todas as idades, moza e vella, na súa toma de decisións diaria. Tamén nos parece interesante que a poboación maior do ámbito rural, que adoita ser dobremente excluída, partille dalgún xeito os saberes coas nenas e nenos máis novos da comunidade, aínda en idade escolar. Consideramos que este proxecto pode resultar igualmente un acicate para estimular conversas e reflexións informais e familiares sobre as temáticas abordadas nos obradoiros. Procuramos, así mesmo, que a poboación sexa consciente da necesidade dos avances da ciencia, que coñeza as investigacións e as investigadoras/es que traballan no seu nodo universitario máis próximo, que é o Campus de Lugo da Universidade de Santiago de Compostela.
Ciencia á Feira desenvólvese grazas á colaboración dos concellos de A Fonsagrada, Castro de Rei, Castroverde, Foz, Lugo, Melide, Palas de Rei e Triacastela, que facilitan os espazos para celebrar os obradoiros destinados á poboación adulta. Asemade, participan no proxecto a área do Medio Rural e do Mar, Mocidade da Deputación Provincial de Lugo. Outras das entidades colaboradoras no proxecto son o Centro de Recursos Educativos da ONCE en Galicia, que será a encargada de adaptar o material divulgativo que se edite, e a Asociación Galega de Comunicación Científica – DivulgACCIÓN.
